شما هم حتما خاطره ای از یکی از بدترین امتحان هایی که گذرانده اید دارید. شاید این آزمون در دوران مدرسه بوده باشد، یا کنکور بوده، یا امتحانی در دانشگاه. برای من یکی از بدترین امتحان هایم امتحان آخر ترم یکی از درسهای اصلی در ترم اول دانشگاهم بود. استاد این درس (که احترام زیادی هم برایش قائلم) در طول ترم یک کتابخانه کتاب معرفی کرده بود و گفته بود ممکن است سوال امتحان شما از هر کدام از کتابهایی که در کلاس اسم برده ام بیاید. توضیح دیگری هم در مورد چگونگی امتحان نداد و فقط گفت: «دانشجویی که سر جلسه امتحان می رود مثل سربازی است که به میدان جنگ می رود. باید انتظار داشته باشد هر لحظه از هر طرفی به سویش شلیک شود و خود را آماده این نبرد کند.» و گفته بود: «نگران نباشید، من به همه دو نمره ارفاق می کنم». دیدن ورقه های قبلی این استاد هم هیچ کمکی نمی کرد، چون هر ترمی نوع سوالها متفاوت بود.
روز امتحان همه استرس زیادی داشتند و خیلی درس خوانده بودند. ورقه ها را که دادند دیدیم فقط دو سوال در آن هست. سوال اول دو نمره (همان ارفاقی که صحبتش بود) و سوال دوم هجده نمره.
ناگفته پیداست که بیش از شصت درصد بچه ها نتوانستند درس را پاس کنند، آنهایی هم که توانستند خیلی سرمرز نمره آوردند.
این خاطره ای بود که در کلاس دوره آموزشی تدریس در دانشگاه برای دیگران تعریف کردم، و همه با دهانهای باز و شگفت زده نگاهم کردند. بعد باید اشکالات این امتحان را در می آوردیم. اتفاقا این یکی از مواردی بود که کار خیلی اشکال داشت و به هیچ وجه در رده آزمون های درست قرار نمی گرفت. چرا؟
۱- مشخص نبود برای گذراندن این امتحان دقیقا باید چه منابعی را خواند.
۲- امتحان سرشار از «سورپرایز» بود و استرس زیادی ایجاد کرده بود.
۳- بارم بندی ها از قبل به طور «شفاف» برای دانشجوها گفته و مشخص نشده بود.
۴- (و شاید از همه مهمتر) هیچ فیدبکی به دانشجویان داده نشد.
در مورد این موارد و به طور کلی در مورد آزمون بیشتر خواهم نوشت.
تجربه شما از آزمون ها چگونه است؟ آیا با نکات گفته شده موافقید؟ به نظر شما یک آزمون خوب چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟
در ایران که کمتر دانشجویی واقعا به دنبال بالا کشیدن سطح علمی خودش هست و معمولا نمره می خواهند که مدرکی بگیرند و از آن نردبانی درست کنند برای سایر اهدافی که در سر می گذرانند؛ همه چیز به همه چیز معمولا می آید.
پاسخحذفبه نظر من آزمون نباید به عنوان یک غول خشن و وحشتناک تصویر بشود بلکه یک مرحله است. اینکه حتی دانشجویان خیلی عالی هم در امتحان اضطراب شدید داشته باشند نشان دهنده اشکال در سیستم آزمون است. همیشه با اجبار و سخت گیری زیاد در جلسات درس و نهایتا امتحان مخالف بوده ام. اگر درس استاد زمزمه محبت باشد خودبخود بدون سخت گیری فرایند یادگیری انجام می شود و امتحانش هم موفق خواهد بود بدون هول و وحشت.
اتفاقا در مورد اینکه چرا دانشجویان به دنبال بالا بردن سطح علمی خودشان نیستند و دنبال نمره هستند هم خواهم نوشت.
حذفبه نظرم رویکرد به یادگیری کلا در اینجا متفاوت است.
ضمنا به نظر می رسد اون استادی که روش آزمونش را گفتید و توصیفش را از بایستگی نحوه مواجهه دانشجو در امتحان، به نظر من مشکل روانی داشته. برای آن دسته از دانشجوهایی که ناگزیر از تحمل چنین استادانی هستند همیشه احساس ترحم داشته ام.
پاسخحذفامیدوارم آن معلم امروز این سطور را بخواند و یاد بگیرد که روش یا دیدگاهش چقدر ناهنجار بوده است.
خب باید دید اصلاً استاد این درس با این امتحان قصد سنجش داشته یا خیر!
پاسخحذفچون برداشت من اینه که در نظر خیلی از اساتید دانشگاه برگه صحیح کردن کار بیهوده ای است!
آخر ترم به صورت تصادفی یا با برداشتی کلی از سطح درسی کل کلاس و شناختی سطحی از افرادی که در خاطراشان مانده، نمره‌ها را به صورت تصادفی نثار هر کسی می‌کنند، بعد با تهدید جمله ای زیر لیست می‌نویسند که اگر شکایتی دارید مطرح کنید ولی در این صورت از ارفاق خبری نیست و ...
در نهایت چون امتحان شکل استاندارد نداشته کسی جرأت شکایت هم نمی‌کنه. مگر آنها که آب از سرشان گذشته که برای اینکه بتونن حداقل نمره را طلب کنند کارشان به التماس و ... میکشه.
به نظرم این نگاه در بین اساتید به سنجش دانشجویان سال اولی خیلی رایج باشه، به کشورش هم ربطی نداره به نظرم، در سیستم‌های مختلف قابل تصوره این اتفاق رخ بده.
به کشورش ربط نداره ولی به سیستم آموزشی ربط داره. در انگلیس در گذشته نه چندان دور از این خبرها بوده، ولی سیستم دانشگاه اجازه چنین کاری به استاد نمی ده. ورقه ها یک بار توسط استاد صحیح می شن، یک بار توسط یک استاد دیگه به طور تصادفی بررسی می شن، و دست آخر یک اکسترنال اکزمینر هست که استاد یک دانشگاه دیگه ست و او باید دوباره ورقه ها رو ببینه و نظر بده که نمره ها عادلانه بوده یا نه.
حذفضمن اینکه همه ورقه ها باید با نظرهای تکمیلی به دانشجو برگردانده بشه و نظر تکمیلی یعنی اینکه فیدبک اینکه کجای کار خوب بوده، کجا اشکال داشته و چه باید کرد.